ภูมิปัญญาพลิกวิกฤตเป็นโอกาส “เก็บใบตองตึงแห้งไพขาย” สร้างงาน สร้างรายได้ ช่วยลดเชื้อเพลิงไฟป่า

ภูมิปัญญาพลิกวิกฤตเป็นโอกาส “เก็บใบตองตึงแห้งไพขาย” สร้างงาน สร้างรายได้ ช่วยลดเชื้อเพลิงไฟป่า

วันที่ 2 มีนาคม 2568 ราษฏรบ้านโป่งดอยช้าง ต.บ้านกาศ อ.แม่สะเรียง จ.แม่ฮ่องสอน เป็นอีกหนึ่งหมู่บ้าน ที่ชาวบ้านพลิกวิกฤตให้เป็นโอกาส หันมาไพตองสร้างรายได้ในช่วงระยะเวลา 2- 3 เดือน ประมาณกลางๆเดือน กุมภาพันธ์ ถึง ปลายๆ เดือนเมษายน ออกเก็บใบตองตึงในป่า มาไพขาย แผ่นละ 7 บาท โดยจะมัดรวมกันเป็นตั้ง ขาย 100 ละ 700 บาท สร้างรายได้ แถมลดปัญหาเชื้อเพลิงลุกไหม้ป่าอีกทาง

เช่นเดียวกับ นางมือ เลิศรัตนดารา หรือ ยายหอย อายุ 63 ปี เป็นผู้สูงอายุ อีกหนึ่งคนของบ้านโป่งดอยช้าง ต.บ้านกาศ อ.แม่สะเรียง จ.แม่ฮ่องสอน ที่ใช้เวลาว่างในแต่ละวันออกหาใบตองตึง มาไพขาย โดยจะออกจากบ้านประมาณ 06.00 น.เช้า ไปเก็บใบตองตึงในป่าใกล้บ้านรวบรวมใส่ก๋วยกลับบ้าน ซึ่งก่อนจะทำการไพต้องชุบน้ำไม่ให้ตองแห้งเกิน แล้วทำการนั่งไพตองในช่วงบ่ายๆ คุณยายต้องเตรียมตอก และ ไม้ดุ้งก้านหรือก้านไม่ไผ่ที่จะพับตองตึงซ้อนกันมัดด้วยตอกเป็นแผ่น ซึ่งเป็นภูมิปัญญาที่สืบทอดกันมาตั้งแต่บรรพบุรุษ ที่สามารถสร้างงาน สร้างรายได้ มากน้อยขึ้นอยู่กับความขยัน สำหรับ ยายหอย ในห้วงนี้ก็จะอยู่บ้านไพตอง แต่ละวันได้ประมาณสิบยี่สิบไพ สะสมไปเรื่อยๆ ฤดูกาลหนึ่งก็จะได้ตองตึงไพประมาณ 300-400 ไพ เพราะเก็บใบไม้เฉพาะใกล้ๆบ้าน ซึ่งยายหอยทำเองหมด ทั้งการเก็บตอง จักตอก ทำไม้ดุ้งก้าน โดยอาศัยใช้เวลาว่างในแต่ละวันให้เกิดประโยชน์ซึ่งหนึ่งปีก็ไพตองขาย 1 ครั้ง ได้เงินมาใช้จ่าย

นอกจากนี้ยังมี ยายศรี และ แม่บ้านหลายๆ คน ที่ใช้เวลาในช่วงนี้ออกเก็บใบตองตึงมาไพขาย ส่งผลทำให้มีเงินใช้จ่ายในครอบครัวเป็นรายได้อีกทางหนึ่งในห้วงฤดูแล้ง นอกเหนือจากการออกไปรับจ้างรายวัน ซึ่งช่วงนี้ใบตองเริ่มแห้งและร่วงก็ต้องรีบออกมาเก็บสะสมไว้ ก่อนถูกไฟป่าเผาวอด การไพตองตึงจากภูมิปัญญาจึงสร้างรายได้ให้กับราษฏรได้ดีในระดับหนึ่ง ราษฏรบางรายมีรายได้ตั้งแต่ 5,000-10,000 บาท จะได้มากได้น้อยขึ้นอยู่กับความขยันในการออกไปหาเก็บใบตอง และ ปัจจัยที่สำคัญต่อการเก็บใบตองตึงแห้ง คือ ไฟป่า ปีนี้ทางราชการประกวดห้ามเผา ทำให้ชาวบ้านยังสามารถหาตองตึงได้ง่ายและยังมีจำนวนมาก

การเก็บใบตองตึงมาไพจะอยู่ในช่วงระหว่างเดือนกุมภาพันธ์ – มีนาคม-เมษายน เป็นช่วงสภาพอากาศที่ร้อนจัดและเริ่มแห้งแล้งมาก ทำให้ใบตองตึงมีใบที่แห้งกรอบตกเกลื่อนผืนป่า ราษฏรก็จะออกเก็บใบตองตึงมาไพนำไปสร้างที่พักอาศัย หรือกระท่อม หรือ บางคนที่มาซื้อก็เอาไปทำโรงรถบ้าง ซุ้มน้ำบ้าง นอกจากการเก็บใบตองตึงขายเป็นอาชีพเสริมแล้วยังเป็นการลดปริมาณเชื้อเพลิงเศษไม้ใบหญ้าแห้งซึ่งเป็นต้นเหตุของไฟป่าได้อีกทางหนึ่งอีกด้วย

Cr. สุกัลยา / แม่ฮ่องสอน